Tác giả: Quán Minh
Có rất nhiều người thông minh trên thế gian này, tuy nhiên thông minh không có nghĩa là trí tuệ. Những người này thường có cảm giác nặng về tự ngã. Bởi vì họ luôn tính toán và thích hớt tay trên của người khác, nên không dễ để sống chung với họ. Cuối cùng sự tính toán khôn ngoan của họ thường khiến họ suy sụp.
Hồi còn du học tại Nhật Bản, tôi từng gặp C, một người đến từ miền nam Trung Quốc. Anh rất thông minh và khôn khéo. Bất cứ khi nào lên xe buýt cùng các bạn học, anh sẽ nhờ các bạn mua vé giúp anh, và nói rằng anh không có tiền lẻ. Nhưng sau đó, anh sẽ không đả động gì đến chuyện trả lại tiền. Các bạn học với C cũng không phải là ngốc. Họ không bằng lòng bắt xe buýt cùng với anh ta một tháng sau đó. Sau khi tốt nghiệp, C làm việc cho một công ty ở Nhật Bản. Anh thường lấy tài nguyên công ty để sử dụng với mục đích cá nhân. Cuối cùng, anh bị bắt tận tay bởi ông chủ và bị đuổi việc. Anh không thể tìm công việc nào khác và phải sống trong nghèo khó kể từ đó.
Vào triều Hậu Hán (947-950 SCN) thời Ngũ Đại ở Trung Quốc xưa, có một vị đại tướng tên Mộ Dung Ngạn là người rất mưu lược. Tuy nhiên dường như ông là một viên quan thông minh và gian xảo quá trớn. Khi đảm nhiệm chức Tiết Độ Sứ ở Tần Châu, có một vụ lừa đảo xảy ra tại tiệm cầm đồ trên địa bàn ông phụ trách – ai đó đã dùng tiền giả ở trong tiệm. Điều này đã không bị phát hiện trong một thời gian dài. Sau khi biết được, Mộ Dung Ngạn tỉnh bơ không biến sắc mà cho dán cáo thị rằng hàng hóa trong tiệm cầm đồ đã bị đánh cắp, đồng thời yêu cầu những người từng trao đổi trong tiệm tới đăng ký họ tên để họ có thể được đền bù trong tương lai. Kẻ lừa đảo quả nhiên cũng đến và rồi bị bắt vì tội dùng tiền giả.
Tuy nhiên, sau khi bắt người này, Mộ Dung Ngạn không hề trị tội mà nhốt anh ta tại một nơi bí mật, nơi có những bộ hạ thân tín của ông ta. Mộ Dung Ngạn bắt kẻ lừa đảo khai ra cách làm tiền giả. Khi ấy dân gian gọi kỹ thuật này là “Thiết thai ngân”, tức “sắt đẻ ra bạc”. Người ta đổ một lớp bạc bao bên ngoài mẻ sắt để giả làm bạc. Sau khi biết kỹ thuật này, Mộ Dung Ngạn cho làm một lượng lớn tiền giả và dùng nó để khao thưởng cho binh sĩ dưới quyền. Nhưng sau khi biết được sự thật, binh sĩ trở nên bất bình và nổi loạn. Vụ việc trở nên ồn ào và sự tín nhiệm đối với Mộ Dung Ngạn bị hủy hoại hoàn toàn. Cuối cùng, Mộ Dung Ngạn chỉ còn cách tự vẫn để kết thúc mọi chuyện.
Có rất nhiều ví dụ về “thông minh thái quá trở nên dại dột” như thế này. Tuy nhiên, từ xưa đến nay, nhiều người vẫn thích hành xử theo cách này. Họ đã không thể làm gì cho bản thân. Những người khôn vặt tự đánh mất chính mình, trong khi những người đại trí thì cứu giúp thế gian. Người thực sự có trí tuệ lớn thì tính cách khoáng đạt và không chấp trước vào danh lợi. Họ tựa như một làn gió trong mát thổi giữa dòng thế tục. Đạt được đại trí tuệ mới là cảnh giới cao nhất trong cuộc sống.